Precedencja, czyli kto ważniejszy?
O problemach związanych z odpowiednim traktowaniem osób piastujących funkcje publiczne podczas oficjalnych okazji mówiono wielokrotnie podczas sesji sejmiku.
Dlatego zdecydowaliśmy się opublikować zasady precedencji opracowane swego czasu przez prof. Jerzego Pietrzaka z Biura Senatu RP (opublikowane m.in. na łamach Gazety Gmin, Powiatów i Województw RP).
Kogo przed kim powitać podczas oficjalnej uroczystości? Kogo posadzić na najbardziej honorowym miejscu, a kogo nieco dalej? Kto pierwszy powinien przemawiać? Te pytania powracają jak bumerang, być może dlatego, że w Polsce nie ma oficjalnie ustalonej precedencji stanowisk. „Ranking ważności” można jednak ustalić na podstawie konstytucji oraz przepisów określających kompetencje stanowisk, dodając do tego zasady wynikające z polskiej tradycji.
Profesor Pietrzak proponuje następujący sposób gradacji VIP-ów.
Precedencja stanowisk umocowanych konstytucyjnie i kierowniczych państwowych:
- prezydent RP;
- marszałek Sejmu;
- marszałek Senatu;
- prezes Rady Ministrów;
- prezes Trybunału Konstytucyjnego;
- prezes Sądu Najwyższego;
- ministrowie;
- prezes NBP;
- prezes NSA;
- prezes NIK;
- rzecznik praw obywatelskich;
- prezes Instytutu Pamięci Narodowej;
- posłowie i senatorowie;
- szef Kancelarii Prezydenta;
- szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu;
- szef Kancelarii Premiera;
- szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;
- sekretarz Stanu;
- kierownik urzędu centralnego;
- wojewoda.
Precedencja stanowisk administracji rządowej i samorządowej w województwie:
- wojewoda;
- marszałek województwa;
- przewodniczący Sejmiku Województwa;
- wicewojewoda;
- prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej;
- przewodniczący Samorządowego Kolegium Odwoławczego;
- wicemarszałek województwa;
- wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa;
- członek Zarządu Województwa;
- radny województwa;
- dyrektor generalny Urzędu Wojewódzkiego;
- sekretarz województwa;
- skarbnik województwa;
Precedencja stanowisk samorządowych w powiecie:
- starosta;
- przewodniczący Rady Powiatu;
- wicestarosta;
- wiceprzewodniczący Rady Powiatu;
- członek Zarządu Powiatu;
- radny powiatu;
- sekretarz powiatu;
- skarbnik powiatu.
Precedencja stanowisk w gminie (mieście):
- wójt (burmistrz, prezydent);
- przewodniczący rady gminy (miasta);
- zastępca wójta (burmistrza, prezydenta);
- wiceprzewodniczący rady gminy (miasta);
- członek zarządu gminy (miasta);
- radny gminy (miasta);
- sekretarz gminy (miasta);
- skarbnik gminy (miasta);
- sołtys, przewodniczący zarządu dzielnicy (osiedla).
Duchowieństwo:
- prymas Polski;
- kardynał;
- arcybiskupi i biskupi;
- zwierzchnicy krajowi niekatolickich kościołów i wyznań.
Z kolei w Wojsku Polskim o precedencji decyduje w zasadzie nie stanowisko, ale posiadany stopień wojskowy. Należy też uwzględniać polską tradycję wysokiej rangi sił zbrojnych w narodzie.
Warto też pamiętać o kilku istotnych zasadach wynikających z precedencji. Posłom i senatorom, jako „przedstawicielom narodu”, winna przysługiwać w województwach, powiatach, gminach precedencja przed wszystkimi lokalnymi stanowiskami administracji rządowej i samorządowej.
Osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe przybywające z wizytą na teren danego województwa (powiatu, gminy) powinny powiadomić o wizycie lokalne władze. Gospodarze terenu powinni powitać przybywające osoby, zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, osobiście lub przez wyznaczonego urzędnika. W przypadku najwyższych dostojników państwowych gospodarze powinni witać osobiście. Podobnie należy postępować przy pożegnaniu. W przypadku wizyt składanych na zaproszenie władz wojewódzkich, powiatowych, gminnych, zapraszający winien przedstawić władze terenu. Gospodarz terenu powinien – w miarę możliwości – towarzyszyć gościowi podczas wizyty i zapewnić traktowanie stosowne do zajmowanego przez tę osobę stanowiska w państwie.
Bywa, że osoby zajmujące wysokie stanowiska delegują na uroczystości, w swoim imieniu, przedstawicieli. Taki delegat nie może korzystać z precedencji osoby, która go wysłała, ani mieć pierwszeństwa przed osobą obecną na uroczystości, której z racji zajmowanego stanowiska przysługuje wyższa precedencja od osobistej precedencji osoby delegowanej.
