Atrakcje na wyciągnięcie ręki

Przygotowaliśmy na wakacje listę kilku najpiękniejszych zamków i pałaców w Wielkopolsce, idealnych do odwiedzenia podczas krótkich weekendowych wyjazdów.

W Wielkopolsce nie mamy morza ani gór, które są naturalnym magnesem przyciągającym turystów, zwłaszcza na dłuższy wypoczynek. Niemniej dynamicznie rozwija się u nas turystyka weekendowa, tj. krótkie wypady za miasto w różne zakątki regionu.

Odwiedzający szukają konkretnych atrakcji: kulinarnych, zabytkowych, krajobrazowych czy sportowych. Potrzebują wrażeń, ciekawostek, intrygujących zagadek, szukają powrotu do przeszłości. To szansa dla historycznych miejsc, np. zamków i pałaców, których w Wielkopolsce nie brakuje, a potrafią zaoferować poszukiwaczom przygód sentymentalną podróż w czasie.

Ponieważ do końca wakacji pozostało 8 tygodni, wspólnie z ekspertami z Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej przygotowaliśmy listę 8 najpiękniejszych zamków i pałaców w regionie, idealnych do odwiedzenia podczas weekendowego wyjazdu. To subiektywny wybór, bo podobnych obiektów związanych z naszą bogatą historią jest w województwie znacznie więcej.

Są one ogólnodostępne dla zwiedzających, choć w większości należy kupić bilety, a niektóre sale mogą być okresowo wyłączone ze względu na odbywające się tam wydarzenia. Szczegóły warto sprawdzić na stronie www danego obiektu.

Pałac w Rogalinie

Historia pałacu w Rogalinie, położonego w bezpośrednim sąsiedztwie Poznania, sięga końca XVIII wieku, kiedy to Kazimierz Raczyński, starosta generalny Wielkopolski, postanowił wznieść nową okazałą siedzibę rodową. Budowla utrzymana jest w połączeniu stylu barokowego i klasycyzmu, pięknie prezentując wszystkie rozwiązania architektoniczne epoki.

– Wnętrza pałacu zostały kilka lat temu pieczołowicie odrestaurowane i dziś możemy w pełni podziwiać to, jak żyło tutaj kilka pokoleń Raczyńskich. Spacerując po komnatach, odwiedzimy sypialnie dawnych właścicieli, reprezentacyjną salę balową (przebudowaną później na zbrojownię i mieszczącą polskie pamiątki narodowe) czy wreszcie robiącą oszałamiające wrażenie bibliotekę, niczym żywcem wyjętą z opowieści o Harrym Potterze – mówi Jacek Cieślewicz z WOT.

W tym oddziale Muzeum Narodowego w Poznaniu warto zwrócić uwagę na galerię obrazów, stworzoną przez Atanazego Raczyńskiego i sukcesywnie rozwijaną przez kolejne pokolenia. Podziwiać tu można dzieła najwybitniejszych malarzy polskich przełomu XIX i XX wieku: największy obraz Jana Matejki „Dziewica Orleańska” oraz płótna Jacka Malczewskiego, Juliana Fałata, Olgi Boznańskiej, Leona Wyczółkowskiego, a także dzieła znanych artystów włoskich, niemieckich i holenderskich.

Zobaczyć trzeba też pałacowe ogrody i parki w Rogalinie, słynące zwłaszcza z liczących nawet do 800 lat pomnikowych dębów. Najsłynniejsze z nich to Lech, Czech i Rus – nawiązujące do popularnej legendy, a także dąb Edward, upamiętniający Edwarda Raczyńskiego.

Pałac w Śmiełowie

Muzeum im. Adama Mickiewicza w Śmiełowie koło Żerkowa – jedyne w Polsce dedykowane narodowemu wieszczowi – mieści się w klasycystycznym pałacu z końca XVIII wieku, będącym jedną z pereł polskiej architektury. Jest on dziełem wybitnego architekta Stanisława Zawadzkiego, twórcy m.in. rezydencji w Dobrzycy czy Lubostroniu.

W świętującej w 2025 r. jubileusz 50-lecia działalności placówce (oddziale Muzeum Narodowego w Poznaniu) zgromadzone są obrazy, rzeźby, druki i wyroby rzemieślnicze związane z Adamem Mickiewiczem. Osobne pokoje poświęcono np. „Panu Tadeuszowi” i „Dziadom”. Są tu też pamiątki po Juliuszu Słowackim, Cyprianie Kamilu Norwidzie czy rodzinie Chełkowskich.

„Pobyt Mickiewicza w Śmiełowie związany był ze zrodzeniem się płomiennego romansu z siostrą właścicielki – Konstancją Łubieńską – z którą później łączyła wieszcza przyjaźń trwająca do końca jego życia” – czytamy na stronie internetowej muzeum. „Tutaj m.in. miał okazję Mickiewicz poznać tradycje wielkopolskie, które następnie stały się źródłem inspiracji dla poety, co znalazło odzwierciedlenie w przeniesionych do epopei narodowej >>Pana Tadeusza<< wielu wątków i tematów poznanych w czasie dziewięciomiesięcznego pobytu w Księstwie. W samym Śmiełowie i jego okolicach zrodziły się inspiracje pobliską karczmą Jankielówką, polowaniem z chartami, czy wspaniały opis Arcyserwisu”.

Do muzeum należy również zabytkowy park otaczający pałac, wraz z ogródkiem Zosi i pomnikiem Mickiewicza. Jednym z największych walorów pałacu jest jego położenie: rozciąga się stąd wspaniały widok na łąki w szerokiej dolinie i na pasmo wzgórz z sylwetką kościoła w Brzostkowie.

Zamek w Rokosowie

Zwiedzając Wielkopolskę, nie można przegapić budowli łączących w sobie cechy wyidealizowanych średniowiecznych warowni oraz wygodnych rezydencji. Jednym z najciekawszych tego typu miejsc jest niewątpliwie zamek w Rokosowie. Znajduje się on na południe od Gostynia, w tej części Wielkopolski, w której dawne reprezentacyjne siedziby arystokratów są wyjątkowo liczne.

Zamek w Rokosowie zbudowano w połowie XIX wieku dla hrabiego Józefa Mycielskiego, według projektu autorstwa jednego z bardziej znanych i cenionych architektów tamtych czasów – Friedricha Stüllera. W późniejszych latach służył kilku pokoleniom rodziny Czartoryskich.

Zamków i pałaców w Wielkopolsce nie brakuje, a potrafią one zaoferować turystom sentymentalną podróż w czasie

„Budynek nawiązuje do epoki gotyku, z którą kojarzą się zarówno dwie okrągłe wieże, krenelaż wieńczący szczyt zamku, jak też smukłe kolumny i sklepienia wewnątrz. Jednocześnie, spoglądając na przestronne okna, nie można mieć wątpliwości, że miał on służyć wygodzie mieszkańców, a nie odparciu ewentualnego oblężenia” – dowiadujemy się na stronie www.wielkopolska.travel.

Zamek otacza 10-hektarowy park, z licznymi krętymi alejkami i zabytkowym drzewostanem. To świetna okazja na krótki spacer oraz piknik w pięknej scenerii.

Warto też podkreślić, że należący do samorządu województwa obiekt został w ostatnich latach gruntownie wyremontowany przy współudziale funduszy unijnych. W latach 2002-2023 funkcjonował jako Ośrodek Integracji Europejskiej, a od 2023 r. działa pod szyldem Zamek Wielkopolski w Rokosowie. Oferuje on noclegi w świetnie odrestaurowanych wnętrzach, działa kawiarnia, a wkrótce powinna swoje podwoje otworzyć zamkowa restauracja.

Zamek w Rydzynie

– Początków rezydencji należy szukać w XV w., kiedy Jan z Czerniny wzniósł tutaj obronny zamek. Prawdziwy rozkwit Rydzyna przeżyła pod rządami Leszczyńskich i Sułkowskich. Powstała wówczas reprezentacyjna, barokowa rezydencja z wewnętrznym dziedzińcem i czterema alkierzowymi basztami. Ostatecznego kształtu nadały jej XVIII-wieczne przebudowy – opowiada Jacek Cieślewicz.

We wnętrzu uwagę przyciąga zwłaszcza olśniewająca sala balowa (miejsce rozmaitych wydarzeń, np. koncertów), ozdobiona ogromną polichromią, przedstawiającą scenę zaślubin Aleksandra Sułkowskiego z Anną Przebendowską.

Ponadto w komnatach zamkowych znajdziemy bogactwo sztukaterii i rzeźby, portrety władców, kolekcję motyli i lamp naftowych oraz bogate zbiory przyrodnicze. Można zobaczyć np. oryginalną skórę słonia, skórę białego wilka czy ogromną czaszkę mamuta zachowaną w doskonałym stanie. Na zwiedzających czekają też wystawy: „Srebro i złoto w wyrobach użytkowych od średniowiecza do połowy XX w.” oraz „Wystawa oręża od X do połowy XX w.”

Obecnie Zamek Królewski w Rydzynie funkcjonuje jako hotel i ośrodek konferencyjny, należący do Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich. Można tu zarezerwować noclegi w eleganckich i przytulnych pokojach, spróbować tradycyjnej kuchni w miejscowej restauracji, pospacerować w pobliskim parku czy spotkać się z rodziną lub znajomymi.

Pałac w Dobrzycy

W powiecie pleszewskim działa kolejna instytucja kultury samorządu województwa: Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy Zespół Pałacowo-Parkowy. Pałac wybudowano w latach 1798-1799 dla rodziny Gorzeńskich pod okiem Stanisława Zawadzkiego – wspominanego już cenionego architekta epoki klasycyzmu.

„Budowla powstała na planie litery L, z monumentalnym portykiem z czterema kolumnami. Na parterze znajdują się pomieszczenia mieszkalne i reprezentacyjne, wszystkie pięknie zrekonstruowane i wyposażone. Na piętrze zaś uwagę przyciąga przede wszystkim bogato zdobiona sala balowa oraz równie ozdobne sala egipska czy salonik z amorkami” – czytamy na stronie www.wielkopolska.travel.

Muzeum zajmuje się m.in. upamiętnianiem dziedzictwa historycznego i kulturalnego ziemiaństwa polskiego. Dominują tu wystawy czasowe, dotyczące tradycji ziemiańskich, dawnej obyczajowości i kolekcjonerstwa. Ekspozycje poświęcono m.in. dawnej modzie, srebrom stołowym, porcelanie, ziemiańskiemu stołowi oraz starej broni paradnej.

Z pałacem w Dobrzycy wiąże się legenda o mającym się tam pojawiać duchu

Z pałacem w Dobrzycy wiąże się legenda o mającym się tam pojawiać duchu. Jedną z pierwszych osób, która pozostawiła zapiski na ten temat, był Adam Turno, brat Kazimierza Turno, właściciela pałacu. – Miał on jakoby widzieć postać w bieli przechadzającą się po pałacu, a także słyszeć niewyjaśnione odgłosy wystrzałów i pękania ścian. Osobliwe odgłosy słyszała też hrabianka Wanda Czarnecka, której zdawało się, że słyszy szczęk łańcuchów. Po przekopaniu piwnicy okazało się, że znaleziono tam zasypaną studnię, a w niej kościotrupa zakutego w łańcuchy – zdradza szczegóły Jacek Cieślewicz.

Zamek w Gołuchowie

„Historia zamku wznoszącego się nad rzeczką Trzemną w Gołuchowie liczy ponad 400 lat. Bryła obiektu – po restauracji w XIX wieku – tylko pozornie ma jednolity charakter renesansu francuskiego. W rzeczywistości jej obecny kształt to rezultat trzech faz budowlanych” – informuje Muzeum Narodowe w Poznaniu, które w Gołuchowie ma swój oddział.

Najpierw powstały piwnice z II połowy XVI wieku. W drugiej fazie Wacław Leszczyński, kasztelan i wojewoda kaliski, kanclerz wielki koronny, który odziedziczył Gołuchów w 1592 r., w początkach XVII wieku przekształcił go w okazałą rezydencję magnacką. I wreszcie punktem zwrotnym w historii zamku był 1856 r., kiedy Tytus Działyński z podpoznańskiego Kórnika nabył te włości jako prezent ślubny dla swojego syna Jana Kantego i jego żony Izabelli z Czartoryskich. Izabella sprowadziła najlepszych architektów, zlecając przebudowę w duchu romantyzmu.

Izabella zmarła w 1899 r. we Francji, ale pochowana została w Gołuchowie, w przebudowanej w tym celu kaplicy, którą można zobaczyć na terenie parku. Wcześniej zadbała o to, by zgromadzone zbiory były ogólnodostępne jako prywatne muzeum, które działało do września 1939 r. Podczas II wojny światowej zbiory zostały wywiezione przez hitlerowców, wiele eksponatów zniszczono, inne zaginęły. Ocalała część kolekcji powróciła do Polski w 1956 r. ze Związku Radzieckiego.

Obecnie można tu obejrzeć część dawnego zbioru waz antycznych, obrazy malarzy polskich i zachodnioeuropejskich oraz niektóre meble z dawnego wyposażenia zamku. Ponadto Muzeum Narodowe w Poznaniu, które gruntowanie wyremontowało zamek, prezentuje własne zbiory, m.in. gobeliny, renesansowe malarstwo europejskie, rzadkie okazy mebli, kolekcję rzemiosła artystycznego.

Miłośnicy polskiego kina być może pamiętają, że kręcono tutaj sceny do filmu o przygodach Pana Kleksa.

Pałac w Antoninie

„Wśród wielkich połaci lasów, nieopodal rozwidlenia dróg, z których jedna biegła do Wrocławia, druga zaś na Śląsk, właściciel tychże włości, książę Antoni Henryk Radziwiłł herbu Trąby, postanowił wybudować dla siebie letnią siedzibę. Antoniński Pałac Radziwiłłów zaprojektował w stylu myśliwskim Karl Friedrich Schinkel, który w Berlinie wzniósł Nowy Odwach, katedrę, Stare Muzeum i teatr” – dowiadujemy się ze strony www.palacantonin.pl.

W efekcie, w 1824 r. powstał klasycystyczny pałacyk, w którym książę wraz z całą swoją rodziną prowadził ożywione życie towarzyskie i artystyczne, a myśliwską rezydencję odwiedzały ważne osobistości ze świata polityki i sztuki. Wśród nich m.in. Fryderyk Chopin. W trakcie swoich pobytów w tym miejscu, w latach 1826-1829, Chopin grał, dawał lekcje młodziutkiej księżniczce Wandzie Radziwiłłównie, prowadził dysputy z gospodarzem o zawiłościach sztuki kompozytorskiej i tworzył.

W trakcie swoich pobytów w pałacu w Antoninie, w latach 1826-1829, Chopin grał, dawał lekcje młodziutkiej księżniczce Wandzie Radziwiłłównie

„Kompozytor do dziś patronuje pałacowi. Jego muzyka rozbrzmiewa tu podczas licznych koncertów wybitnych pianistów, a najbardziej znanym jest coroczny festiwal >>Chopin w barwach jesieni<<. Pobyt artysty w Antoninie przypomina także salonik muzyczny z instrumentami z epoki, obrazami i litografiami oraz odlew dłoni Fryderyka Chopina przechowywany w pałacu” – informuje podlegające samorządowi województwa Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu, do którego należy pałac.

Uwagę gości przykuwają ponadto liczne trofea myśliwskie, prezentowane we wnętrzu do dziś. To jedyna taka kolekcja w promieniu kilkuset kilometrów.

Zamek w Kórniku

Jednym z najbardziej znanych i najciekawszych zabytków jest niewątpliwie zamek w Kórniku, położony w pobliżu Jeziora Kórnickiego na wyspie otoczonej fosą. Historia zamku sięga pierwszej połowy XV wieku, zaś jego obecną postać zawdzięczamy Tytusowi Działyńskiemu i przebudowie z połowy XIX wieku w stylu neogotyku angielskiego.

Obecnie zamek jest siedzibą jednostki Polskiej Akademii Nauk – Biblioteki Kórnickiej, która przypomina, że właścicielami Zamku Kórnickiego byli w ciągu wieków Górkowie, Czarnkowscy, Grudzińscy, Działyńscy i Zamoyscy. Jedną z najbardziej znanych właścicielek była Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka (1715-1790), zwana Białą Damą, której duch (zgodnie z legendą) do dziś pojawia się w tutejszych zakamarkach.

„Zamek kryje w swych murach jedną z najbogatszych bibliotek w Polsce, założoną przez Tytusa Działyńskiego. Przechowywane są tu najcenniejsze rękopisy i stare druki, prezentowane są XIX-wieczne wnętrza mieszkalne oraz zbiory pamiątek narodowych i rodzinnych (po Działyńskich i Zamoyskich)” – informuje Polska Akademia Nauk, która zachęca także do odwiedzenia pobliskiego arboretum – jednej z najstarszych i największych kolekcji drzew w Polsce.