Każdy może wesprzeć muzeum

U stóp Wzgórza świętego Wojciecha w Poznaniu trwa budowa nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Samorząd województwa i Wielkopolskie Muzeum Niepodległości oferują specjalne pamiątki, dzięki którym można ją wesprzeć.

Choć budowa Muzeum Powstania Wielkopolskiego przy Wzgórzu świętego Wojciecha, u zbiegu ulic Księcia Józefa i Północnej w Poznaniu ma już zapewnione finansowanie, od teraz mogą ją także wesprzeć, poprzez zakup specjalnych cegiełek i certyfikatów, zarówno mieszkańcy regionu, jak i firmy czy instytucje.

– Od początku tej inwestycji mówiliśmy o cegiełkach, które nie mają stanowić bezpośredniego finansowania budowy muzeum, bo to zapewnia samorząd województwa i ministerstwo kultury, ale chodzi nam o uspołecznienie projektu, tak, by każdy mógł poczuć się częścią społeczności wspierającej to przedsięwzięcie – podkreśla marszałek Marek Woźniak.

23 kwietnia marszałek i dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości (WMN) Przemysław Terlecki spotkali się z dziennikarzami na placu budowy w Poznaniu, by opowiedzieć o szczegółach obecnie prowadzonych prac, a także o nowych pomysłach, angażujących w tę inwestycję większe grono mieszkańców.

Cegiełki dla mieszkańców

– Jesteśmy przekonani, że wielu Polaków, nie tylko potomków powstańców, chciałoby mieć swój wkład w budowę muzeum upamiętniającego tak znaczącą część historii naszej ojczyzny. Sądzimy, że będzie to unikatowa pamiątka z czasu, gdy rodzi się okazały gmach, w którym już niedługo w nowoczesny sposób będziemy opowiadać historię, z jakiej jesteśmy dumni i która zbudowała naszą tożsamość – mówi marszałek.

Podczas konferencji prasowej Marek Woźniak zaprezentował wzory cegiełek o czterech różnych nominałach: 100, 200, 500 oraz 1000 zł. Na każdej z nich jako główny element graficzny umieszczono żołnierzy i postaci zasłużonych dla wielkopolskiej insurekcji. To 1. Pułk Strzelców Wielkopolskich, gen. Stanisław Taczak, gen. Józef Dowbor Muśnicki oraz Ignacy Jan Paderewski.

Elegancką, unikatową grafikę uzupełnia napis informujący o tym, że jest to cegiełka na budowę Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Pamiątki wydrukowano w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych na specjalnie zabezpieczonym papierze, przy zastosowaniu nowoczesnych technologii (jak przy banknotach) uniemożliwiających ich podrobienie.

Cegiełki będą dystrybuowane dwoma kanałami: przez internet oraz w punktach stacjonarnych. Sprzedaż online odbywa się za pośrednictwem platformy ToBilet na stronie internetowej tobilet.pl/muzeum-cegielka. Z kolei osobiście można je nabyć w oddziałach Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu (na Cytadeli, w Odwachu na Starym Rynku, przy ul. św. Marcin 80/82), a także w poznańskim Centrum Informacji Turystycznej PLOT (też Stary Rynek) oraz w Punkcie Obsługi Klienta OK Poznań (MTP, ul. Głogowska 16, vis-a-vis Dworca Zachodniego).

Certyfikaty dla firm i instytucji

Niezależnie od pamiątkowych i kolekcjonerskich banknotów – cegiełek, które oferowane będą do sprzedaży zwłaszcza osobom indywidualnym (choć kupić może je każdy, także firma, stowarzyszenie czy instytucja), Wielkopolskie Muzeum Niepodległości wraz z Urzędem Marszałkowskim w Poznaniu przygotowały również specjalne certyfikaty.

W ten sposób wszyscy zainteresowani, w tym także samorządy lokalne, przedsiębiorstwa i inne podmioty, zyskają możliwość dobrowolnego wsparcia wspólnego dzieła. Warunkiem przekazania darowizny jest jednak wcześniejszy kontakt z WMN (e-mail: k.brzezicka@wmn.poznan.pl lub sekretariat@wmn.poznan.pl), które jako inwestor prowadzi budowę nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego.

Dochód zarówno ze sprzedaży cegiełek, jak i certyfikatów, zostanie w całości przeznaczony na stworzenie atrakcyjnej wystawy stałej oraz wzbogacenie kolekcji muzealiów z okresu odzyskiwania przez Polskę niepodległości

Certyfikaty, podobnie jak pamiątkowe artykuły kolekcjonerskie w formie cegiełek, wydrukowano na specjalnym zabezpieczonym papierze. Jako główny element graficzny umieszczono na nim wizualizację nowej siedziby muzeum oraz daty 1918-1919 z orzełkiem wojsk wielkopolskich w środku. Ponadto znajduje się tam herb samorządu województwa, nowe logo muzeum, a także stylizowana chorągiew powstańcza. W świetle UV można zobaczyć na nim zdjęcie wykonane przez Kazimierza Gregera podczas przysięgi 1. Pułku Strzelców Wielkopolskich w dniu 26 stycznia 1919 r. na placu Wolności.

– Dochód zarówno ze sprzedaży cegiełek, jak i certyfikatów, zostanie w całości przeznaczony na stworzenie atrakcyjnej wystawy stałej oraz wzbogacenie kolekcji muzealiów z okresu odzyskiwania przez Polskę niepodległości – podsumował Marek Woźniak, zapowiadając, że też wykupi całą serię pamiątek.

„Wszyscy darczyńcy, podobnie jak osoby, które udzielą swojego wsparcia materialnego poprzez zakup pamiątkowych cegiełek, znajdą się (po uprzednim wyrażeniu na to zgody) w wirtualnej księdze ambasadorów Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919” – zapowiadają organizatorzy akcji.

Przypomnijmy, że pierwszą możliwością powszechnego wsparcia budowy nowej placówki był zorganizowany przez samorząd województwa koncert „Wielkopolska GRA! dla muzeum”, który dla ponadtysięcznej publiczności odbył się w jednej z hal MTP 17 grudnia 2023 r. Każdy zakupiony wówczas bilet (w cenie 50 zł) był cegiełką, a dochód w wysokości blisko 500 tys. zł ułatwi zakup większej kolekcji muzealiów i stworzenie atrakcyjnej wystawy stałej.

A na jakim etapie jest obecnie budowa nowego gmachu?

Budowa murów…

Umowę z generalnym wykonawcą podpisano w Urzędzie Marszałkowskim w grudniu 2023 r. Roboty budowlane rozpoczęły się faktycznie w styczniu 2024 r. od rozbiórki pozostałości po dawnym i popularnym wśród poznaniaków lodowisku „Bogdanka” oraz przygotowania terenu pod fundamenty.

W lutym 2024 r., w 105. rocznicę rozejmu w Trewirze, kończącego okres 52 dni walk powstańców z Niemcami, uroczyście wmurowano kamień węgielny. Następnie przeprowadzono palowanie.

– Prowadzone od roku roboty ziemne i prace związane z budową fundamentów (m.in. wbijanie pali i budowa betonowej niecki, które mają ustabilizować konstrukcję i uchronić muzeum przed zalewaniem wodami gruntowymi) kosztowały ponad 50 mln zł – opowiadał dziennikarzom przedstawiciel generalnego wykonawcy.

– Prace postępują zgodnie z harmonogramem, obejmującym kolejne etapy budowy oraz działania związane z przygotowaniem wystawy stałej – zapewniał dyrektor WMN Przemysław Terlecki.

W pierwszym kwartale 2025 r. na dnie wykopu zaczęły powstawać pierwsze konstrukcje wyznaczające przestrzenie magazynowe i halę wystawy stałej. Na zdjęciach widać np. charakterystyczny obrys centralnej sali – tak zwanej rotundy, o średnicy około 30 m.

– Na przełomie drugiego i trzeciego kwartału 2025 r. przewiduje się zamknięcie stropu konstrukcji podziemnej, który w przyszłości stanie się placem muzealnym, miejscem, gdzie będą odbywać się wydarzenia plenerowe – mówił Przemysław Terlecki, dodając, że pod koniec 2025 r. planowane jest zakończenie budowy konstrukcji co najmniej dwóch z czterech budynków nadziemnych oraz pokrycie ich elewacji kamieniem.

Siłą nowego muzeum będzie kolekcja ponad 2 tys. oryginalnych, często unikatowych eksponatów

Co znajdzie się w tych budynkach? Pierwszy będzie służył jako główne wejście do muzeum, znajdzie się tam też sklepik, punkt informacyjny i pomieszczenia administracji. Drugi gmach ma mieć funkcję edukacyjną, dlatego architekci przewidzieli w nim m.in. dużą salę konferencyjną. Trzeci budynek ma stanowić zaplecze konserwatorskie z magazynami, a czwarty będzie przeznaczony na wystawy czasowe.

Zgodnie z kontraktem, budowa na działkach u zbiegu ulic Księcia Józefa i Północnej w Poznaniu ma trwać do grudnia 2026 r. Równolegle prowadzone są prace nad przygotowaniem stałej ekspozycji w muzeum.

Szacowany budżet całej inwestycji, czyli robót budowlanych i realizacji wystawy, wynosi ponad 385 mln zł. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazuje na ten cel 222 mln zł, a samorząd województwa 156 mln zł. Wcześniej na prace projektowe 5,5 mln zł przekazało też miasto Poznań.

…i projekt wystawy

Równie ważne co budowa nowego gmachu Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 jest stworzenie wystawy stałej, serca placówki, która w sposób atrakcyjny, nowoczesny i czytelny ma opowiedzieć historię blisko 200 lat wielkopolskiej drogi do niepodległości. Właśnie ukończono prace nad projektem stałej ekspozycji, a do wakacji ma być ogłoszony przetarg na jej wykonawcę.

Co ma przyciągnąć gości do muzeum?

Przypomnijmy, że w zwycięskiej koncepcji konkursowej projektanci zaproponowali, aby mocno zaakcentowany został element zgodnego współdziałania i społecznego zaangażowania Wielkopolan w okresie niewoli, a potem walki, co przesądziło ostatecznie o zwycięstwie.

„Modułowo tworzona ekspozycja będzie miała charakter narracyjny. Jej siłą będzie kolekcja ponad 2 tys. oryginalnych, często unikatowych eksponatów, wzmocniona i uzupełniona o nowoczesne urządzenia i techniki wykorzystywane we współczesnym muzealnictwie oraz efektowną scenografię” – zapewniają przedstawiciele WMN.

A projektant dodaje: „We wnętrzach wykorzystane zostaną naturalne materiały wykończeniowe, takie jak drewno i tynki gliniane, które swoją stylistyką stanowią kontynuację prostej, stonowanej architektury bloków muzealnych”.

Zgodnie z założeniami, stworzenie nowej wystawy i fizyczne wpisanie jej w mury muzeum ma potrwać około 20 miesięcy. W połowie 2027 r. planowane jest przeprowadzenie jej testowego uruchomienia.

Nowe logo – rozetka

Dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości Przemysław Terlecki podczas konferencji prasowej opowiadał też o nowym logo placówki oraz o reorganizacji dotychczasowej, pięciooddziałowej struktury organizacyjnej WMN. Przypomnijmy, że to konsekwencja wcześniejszych uchwał sejmiku województwa i działań Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu, które porządkują strukturę muzeum, łącząc ze sobą niektóre filie (np. poznański Fort VII z  Muzeum Martyrologicznym w Żabikowie).

– Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 ma zostać od stycznia 2026 r. odrębną, samodzielną instytucją kultury samorządu województwa. Nie sposób skutecznie promować wśród gości i mieszkańców nowej atrakcji i zachęcać ich do odwiedzenia muzeum, które jest jedną z kilku filii WMN – przekonywał dyrektor. – Usamodzielnią się też nasze pozostałe oddziały, w tym te funkcjonujące na poznańskiej Cytadeli.

Z tych względów powstało też logo nowego muzeum. Logotyp opiera się na treflu wielkopolskim, historycznym symbolu Powstania Wielkopolskiego, łączącym je z regionalną tożsamością.

Podczas trwającego 52 dni zrywu nie wytworzono specyficznej, charakterystycznej symboliki, którą można by automatycznie wykorzystać. Rozetka w kształcie trefla, choć nie była wykorzystywana przez uczestników walk, stała się jednym z symboli wydarzeń organizowanych w 2018 r. z okazji 100-lecia wybuchu Powstania Wielkopolskiego.

– Liczę na to, że za kilka lat trefl będzie kojarzył się z Powstaniem Wielkopolskim tak, jak kotwica z Powstaniem Warszawskim – podsumowuje Przemysław Terlecki.