Dbając o pamięć

Samorząd województwa rozbudowuje Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie i łączy tę instytucję z poznańskim Fortem VII.

Województwo kontynuuje procedurę związaną z przekształceniami i porządkowaniem instytucji zajmujących się tematyką martyrologiczną w regionie. Inwestuje też w ich rozbudowę i dba o pamięć o ofiarach niemieckich zbrodni.

Trzy w jednym

28 października sejmikowi radni podjęli uchwałę w sprawie podziału Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości. W efekcie od 1 stycznia 2025 r. z WMN wyłączone zostanie Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII, który trafi pod skrzydła Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. To oznacza, że powstanie jedna instytucja kultury, skupiająca wątki martyrologiczne, bo przypomnijmy, że oddziałem tego ostatniego muzeum jest już były niemiecki obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.

– Zintegrowanie tych trzech placówek w jeden organizm spowoduje ujednolicenie pewnych procedur, da większy potencjał, szczególnie edukacyjny. Historię martyrologii na ziemiach wielkopolskich połączymy w całość, będziemy mogli ją lepiej zabezpieczyć i przekazywać – podkreśla marszałek Marek Woźniak.

Inwestycja za 21 mln

Dziesięć dni wcześniej, 18 października, wmurowano akt erekcyjny pod rozbudowę Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. Istniejąca od 1979 r. placówka znajduje się na terenie byłego niemieckiego więzienia i obozu karno-wychowawczego. Dba o zachowanie pamięci o ofiarach hitlerowskich zbrodni, dokonanych na terenie Wielkopolski, prowadzenie działalności wystawienniczej, naukowej, edukacyjnej oraz ochronę i konserwację reliktów poobozowych.

– Placówka w Żabikowie pełni bardzo ważną funkcję edukacyjną. To nie tylko zachowanie tego, co pozostało z obozu, który tu funkcjonował, ale też misja, która ma umożliwić poznanie tej historii młodym ludziom, często również z innych krajów. To muzeum jest przestrogą, do czego może prowadzić konflikt zbrojny i nienawiść. Warto o tym stale przypominać – mówił podczas uroczystości wmurowania aktu erekcyjnego Marek Woźniak, któremu towarzyszyła przewodnicząca sejmiku Tatiana Sokołowska.

Powstanie jedna instytucja kultury samorządu województwa, skupiająca wątki martyrologiczne

– Dzisiejsza uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod rozbudowę muzeum jest naszym znakiem pamięci o wielkopolskich działaczach konspiracji: lekarzach, nauczycielach, powstańcach i innych osobach, które okupacyjne władze niemieckie osadziły w Żabikowie. Poza Polakami byli to obywatele m.in. Holandii, Belgii, Luksemburga, Stanów Zjednoczonych. Byli tu także Włosi, Słowacy, Rosjanie i Niemcy – wyliczała dyrektor muzeum Anna Ziółkowska.

Projekt rozbudowy placówki w Żabikowie powstał już w grudniu 2019 r., ale z uwagi na pandemię COVID-19 finansowanie wstrzymano. Nowe skrzydło będzie mieć dwa poziomy o łącznej powierzchni użytkowej 1814 m2 oraz plac przed wejściem o powierzchni 425 m2. W tej przestrzeni znajdą się: biblioteka z czytelnią, archiwum, sala wystaw czasowych i sala audiowizualna. Odbywać się tam będą zajęcia edukacyjne dla uczniów i studentów, konferencje naukowe i spotkania o tematyce martyrologicznej.

Hołd dla ofiar

We wspomnianym Forcie VII natomiast 10 października (85 lat od uruchomienia w tym miejscu pierwszego niemieckiego obozu koncentracyjnego w okupowanej Polsce) samorządowcy i przedstawiciele środowisk kombatanckich oddali hołd ofiarom nazistowskich zbrodni.

KL Posen, gdzie życie straciło około 20 tysięcy osób, stał się miejscem eksterminacji Polaków – powstańców wielkopolskich i śląskich, przedstawicieli świata nauki i kultury, działaczy i urzędników samorządowych oraz państwowych, księży, harcerzy, członków organizacji konspiracyjnych. Naziści prowadzili tu m.in. eksperymenty z masowym gazowaniem ludzi.

– To miejsce i jego wojenna historia jest przykładem, do czego zdolny jest człowiek, jeśli otrzyma polityczne przyzwolenie na krzywdzenie innych, obietnicę bezkarności i zostanie odpowiednio zmotywowany ideologicznie – mówił marszałek podczas uroczystego apelu pamięci.