Pomagają dzieciom, seniorom, osobom z niepełnosprawnościami

1 marca Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu świętował w Polskim Teatrze Tańca 24. rocznicę powstania. Na czym polega działalność tej samorządowej instytucji, pomagającej Wielkopolanom w rozwiązywaniu różnych życiowych problemów?

Urodziny ROPS to dobra okazja do spotkania wszystkich pracowników samorządowej placówki, a także podległych jej i funkcjonujących w pięciu miastach (Kaliszu, Koninie, Lesznie, Pile i w Poznaniu) centrów integracji cudzoziemców oraz wielkopolskich ośrodków adopcyjnych.

Dyrektor instytucji Grzegorz Grygiel oraz Paulina Stochniałek z zarządu województwa zaprosili ponad 150-osobowy zespół na galę do PTT, podczas której pracownicy otrzymali dyplomy i podziękowania za zaangażowanie w wykonywaną pracę i obowiązki.

– Wspólne celebrowanie urodzin to okazja, by się lepiej poznać, porozmawiać, pobyć ze sobą. Moment zatrzymania, wspólnej radości i zabawy. By nabrać energii do działania i poczuć się widzianym i ważnym – podkreśla Paulina Stochniałek.

A czym zajmuje się ROPS?

Dla taty i mamy

– W ramach zadań z zakresu wspierania rodziny przygotowaliśmy bezpłatny informator dla rodziców małych dzieci pt. „Pierwsze kroki”. Materiał powstał z myślą o osobach, które wchodząc w rodzicielstwo, mogą potrzebować informacji o tym, jak wygląda opieka nad noworodkiem. Jak przebiega karmienie piersią? Czym zajmuje się położna i jak wygląda wizyta patronażowa pediatry? Co robić, kiedy maluchy łapią infekcje? Jak sobie radzić w sytuacji kryzysu? – wylicza Jolanta Kopińska, zastępczyni dyrektora ROPS ds. rodziny.

Na te i wiele innych pytań odpowiadają ekspertki, które zaproszono do współpracy przy opracowywaniu „Pierwszych kroków”, dostępnych na stronie rops.poznan.pl.

– Po bardzo dobrym i ciepłym przyjęciu pierwszego informatora, stworzyliśmy drugi poradnik, napisany głównie z myślą o ojcach, którzy mogą aktywnie włączać się w życie rodzinne i wspierać partnerkę w czasie ciąży oraz w pierwszych kluczowych tygodniach po porodzie. Jak się odnaleźć w roli taty? O czym tata powinien pamiętać przed narodzeniem dziecka? Na te i wiele innych pytań znajdziemy odpowiedź w publikacji „Pierwsze kroki okiem taty” – wyjaśnia Jolanta Kopińska.

Pomoc w adopcji

Dla rodziców i dzieci ważna jest inna aktywność ROPS, zlecona przez rząd, a polegająca na prowadzeniu ośrodków adopcyjnych. W Wielkopolsce pięć takich jednostek funkcjonuje w Kaliszu, Koninie, Lesznie, Pile i w Poznaniu.

– Nasze placówki prowadzą działania związane z procedurami adopcyjnymi, w tym: kwalifikację osób zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka, szkolenia dla kandydatów na rodziców adopcyjnych i zastępczych, poradnictwo dla rodzin przysposabiających, zastępczych i naturalnych – podpowiada dyrektor ROPS Grzegorz Grygiel. – W 2022 r. pracownice i pracownicy ośrodków brali udział w zespołach okresowych ocen sytuacji dziecka (1164 posiedzenia), kwalifikowali dzieci do przysposobienia (345 dzieci) oraz współpracowali z jednostkami pomocy społecznej, sądami, placówkami służby zdrowia.

W efekcie podejmowanych działań tylko w ubiegłym roku do rodzin wskazanych przez ośrodki trafiło 210 dzieci. Warto też dodać, że pracownicy ROPS obejmują te rodziny specjalistycznym wsparciem po przyjęciu maluchów, realizują też poradnictwo dla rodzin naturalnych (około 5000 porad rocznie).

Ponadto ośrodek adopcyjny w Poznaniu prowadzi wojewódzki bank danych o dzieciach oczekujących na przysposobienie. W 2022 r. wpłynęło 805 takich kart.

Pakiet seniora

Pomagając najmłodszym, ROPS nie zapomina też o starszych.

– Jednym ze sztandarowych działań samorządu województwa na rzecz osób starszych jest „Pakiet seniora”. Jego idea zrodziła się w 2020 r., podczas pandemii, gdy nie mogliśmy wspierać osób starszych stacjonarnie. Szukaliśmy wtedy sposobu, by dotrzeć do jak największego grona wielkopolskich seniorów, którzy pozostawali zamknięci w swoich domach – informuje Paulina Stochniałek.

Tak powstał specjalny cykl poradników, będący odpowiedzią na wyniki badania ankietowego przedstawicieli uniwersytetów trzeciego wieku oraz gminnych rad seniorów.

Teleopieka jest nowoczesną formą otoczenia troską osób starszych, zarówno tych wymagających wsparcia, jak i tych aktywnych

Każdy miniporadnik zawiera film instruktażowo-wspierający, prezentację i materiał informacyjny. Obecnie seniorzy znajdą tam ponad 20 odcinków (np. z zakresu pierwszej pomocy, zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej, radzenia sobie ze stresem, bezpiecznego poruszania się w internecie).

– Materiały cieszą się dużą popularnością, dlatego cykl będzie kontynuowany, a w kolejnych odcinkach pojawią się np. wykłady o tym, jak dostosować mieszkanie do potrzeb osób w wieku senioralnym czy informacje o opiece nad osobą starszą w domu – precyzuje Monika Zembrzycka, zastępczyni dyrektora ROPS ds. rozwoju społecznego.

Opieka online

To niejedyne działanie ośrodka, skierowane do seniorów. Poznański ROPS jest liderem pilotażowego projektu teleopieki, w którym we współpracy z 29 gminami z Wielkopolski wsparł ponad 400 osób. Każdy uczestnik otrzymał specjalną opaskę, która umożliwia bieżące monitorowanie i rejestrowanie kilku parametrów (np. tętna, lokalizacji) oraz przyjmowanie zgłoszeń alarmowych przez ratowników medycznych.

– Trwające w latach 2021-2022 przedsięwzięcie kosztowało 200 tys. zł, ale widoczne pozytywne efekty wdrażania projektu dały nam podstawę do jego kontynuowania w kolejnych latach. Do 2024 r. zabezpieczyliśmy na ten cel 600 tys. zł – mówi Monika Zembrzycka.

System będzie rozszerzony, tak by objął swoim zasięgiem znacznie większe grono seniorów. To jedna z odpowiedzi samorządu na aktualne trendy demograficzne oraz przeobrażenia społeczne. Dotyczy to zwłaszcza osób wymagających stałej opieki, także całodobowej.

– Pomysłów na rozwiązanie tej kwestii jest wiele, jednak wspólnym elementem większości z nich jest podjęcie takich działań, które utrzymają osobę starszą w dobrej kondycji, w miejscu zamieszkania, tak długo, jak to tylko jest możliwe. Teleopieka jest nowoczesną formą otoczenia troską osób starszych, zarówno tych wymagających wsparcia, jak i tych aktywnych – podkreśla Paulina Stochniałek.

– Trwają już prace nad projektem wielkopolskiego centrum teleopieki, jednego ze strategicznych przedsięwzięć samorządu województwa w nowym programie unijnym – dodaje Zofia Rutkowska, zastępczyni dyrektora ROPS ds. strategicznych.

Ponadto od 11 lat samorząd województwa we współpracy z miastem Poznań oraz MTP organizuje targi „Viva! Seniorzy”.

– W 2022 r. stoiska 80 wystawców odwiedziło ponad 3 tys. osób. Producenci, usługodawcy, samorządy i organizacje pozarządowe pokazują tam ofertę komercyjną (sanatoria, wczasy, sprzęt medyczny itp.) oraz propozycje nieodpłatnego spędzania wolnego czasu. To największe targi senioralne w Polsce – zaznacza Monika Zembrzycka.

Dla cudzoziemców

A jak ośrodek pomaga migrantom?

Gdy jesienią 2021 r. samorząd województwa wspólnie z ROPS podjął decyzję o realizacji pilotażowego ministerialnego programu na rzecz cudzoziemców (i uruchomieniu od 1 marca 2022 r. w kilku miastach regionu specjalnych placówek integracji), nikt nie spodziewał się, że 24 lutego Rosja zaatakuje militarnie Ukrainę.

– Centra integracji cudzoziemców w Kaliszu, Koninie, Lesznie, Pile i w Poznaniu miały początkowo służyć obcokrajowcom, którzy chcą osiedlić się w Wielkopolsce i znaleźć tu swój nowy dom. W świetle wydarzeń w Ukrainie nabrały one całkowicie innego znaczenia – podkreśla Andrzej Plichta, przewodniczący sejmikowej Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. – Wspieramy m.in. uchodźców, którzy uciekając przed wojną, znajdą tu wszelką możliwą pomoc.

Docelowo centra integracji cudzoziemców mają funkcjonować tak, jak portugalski model „one stop shop”, tj. według koncepcji „jednego okienka”, skupiającego różnorodne usługi adresowane dla migrantów

Nadzorowane przez ROPS placówki pełnią kilka funkcji. To m.in. prowadzenie punktu informacyjnego, w którym migranci uzyskają niezbędne informacje w zakresie np. świadczeń pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, zagadnień dotyczących rynku pracy, edukacji.

– Pracownicy pomogą m.in. w organizacji kursów języka polskiego i kursów adaptacyjnych, zapewnią wsparcie prawne, psychologiczne i opiekę doradców międzykulturowych, pomogą w rozwoju kompetencji zawodowych, zorganizują zajęcia animacyjne i integracyjne dla dzieci i dorosłych – wylicza Paulina Stochniałek

– Docelowo centra integracji cudzoziemców mają funkcjonować tak, jak portugalski model „one stop shop”, tj. według koncepcji „jednego okienka”, skupiającego różnorodne usługi adresowane do migrantów – zapewnia Grzegorz Grygiel.

Społeczne innowacje

Cudzoziemcy, seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami czy będące w kryzysie bezdomności mogą także skorzystać z innowacji społecznych, od wielu lat wspieranych przez zespół ROPS.

– Stawiamy na innowacje społeczne, tj. nieszablonowe sposoby odpowiadania na wyzwania i problemy dotyczące np. niwelowania nierówności społecznych, zmiany sytuacji osób dyskryminowanych i marginalizowanych, poprawę jakości życia seniorów czy zwiększenie dostępności usług społecznych – wymienia Paulina Stochniałek. – Słowem: poszukujemy oryginalnych pomysłów w obszarze przeciwdziałania skutkom wykluczenia społecznego.

Przykłady?

Projekt „Ster na integrację” to zestaw narzędzi ułatwiających integrację klasy, w której uczą się również dzieci z niepełnosprawnościami. Wspólna przygoda, którą uczniowie przeżywają na specjalnych warsztatach, umożliwia im poznanie siebie nawzajem, naukę szanowania potrzeb i dostrzegania możliwości.

Przedsięwzięcie „Zabawki 3D” to z kolei szyte na miarę rozwiązanie (projekty graficzne zabawek, scenariusze zajęć terapeutycznych) dostosowane do indywidualnych i zmieniających się w czasie potrzeb rozwojowych wcześniaków.

Wśród dziesiątek tego typu pomysłów są też: uniwersalny program diagnostyczno-reedukacyjny dla starszych kierowców „Senior to samodzielny i bezpieczny kierowca”; gra dla osób z niepełnosprawnością intelektualną „Pełny koszyk”, pozwalająca zwiększyć umiejętność zrobienia zakupów w sklepach; zestaw 14 ćwiczeń fizycznych do samodzielnego wykonywania w domu „Zdalnie też fajnie”.

– Rozwiązania powstające w ramach inkubatorów innowacji to konkretne projekty, a część z nich jako dobre praktyki może stanowić podstawę pożytecznych i funkcjonalnych rozwiązań systemowych, które będzie można wdrożyć w całym kraju – dodaje Andrzej Plichta.

Z tych narzędzi korzystają później nauczyciele, pedagodzy specjalni, psychologowie czy pracownicy socjalni.

Przeciw wykluczeniu

ROPS koordynuje też inne działania kierowane do osób z niepełnosprawnościami. To np. tworzenie i wspieranie zakładów aktywności zawodowej (w Wielkopolsce funkcjonuje ich 9, a na koniec 2022 r. zatrudnienie znalazły w nich 502 osoby z niepełnosprawnością); realizacja modelu mieszkalnictwa wspomaganego dla osób w spektrum autyzmu, aktywizacja zawodowa i integracja społeczna w ramach projektu „Przystanek WTZ”.

Ponadto ROPS zajmuje się koordynowaniem działań na rzecz osób, które znalazły się w wyjątkowo trudnej sytuacji życiowej. W tej grupie są osoby ubogie, bezrobotne, w kryzysie bezdomności, opuszczające zakłady karne czy instytucje socjoterapeutyczne. Są szkolenia z zakresu zadłużenia zarówno dla kadr z instytucji pomocy społecznej, jak i ścieżka wsparcia dla osób zadłużonych. Są warsztaty dla uczestników centrów integracji społecznej, kuratorzy sądowi pomogą w readaptacji osób wychodzących z zakładów karnych, powstają też projekty umożliwiające wsparcie (poza instytucjami) osób w kryzysie bezdomności.

Działań ROPS jest znacznie więcej, opisujemy tylko wybrane z nich, co pokazuje, jak wielkie są potrzeby w zakresie polityki społecznej w regionie.